Epistemoloji Nedir?

Epistemolojinin Türkçe karşılığı bilgi felsefesidir. Bilginin ne olduğuyla, doğruluyla, imkânlarıyla, sınırlarıyla, hangi yollarla elde edildiğiyle, değeriyle ilgilenir. İnsan bilen varlıktır, nesne bilinen varlıktır. Epistemoloji bu ikili arasındaki ilişkiyi inceler. Ortaya çıkmasında Descartes, John Locke, Immanuel Kant gibi filozofların etkisi büyüktür ve İlkçağ’dan beri filozofların ilgisini çekmiştir.

Epistemolojinin temel soruları şu şekilde sıralanabilir:

· Bilgi nedir?

· İnsan neleri bilebilir?

· Bilgi nasıl elde edilir?

· Bilginin unsurları nelerdir?

· Bilginin türleri nelerdir?

· Bilginin sınırı var mıdır?

Görsel: Descartes ve I. Kant - Bağlantı

Epistemoloji bilginin imkânsızlığını, doğru bilgiye ulaşılamayacağını savunan septik düşünürleri içinde barındırır. Bu yaklaşıma septisizm (kuşkuculuk) denir ve ilk savunucuları Sofist düşünürler olmuştur. Septisizmde geçen görüşler şu şekilde sıralanabilir:

· Sofistler: İnsanın tek bilgi elde etme kaynağı duyumlarıdır.

· Protagoras: Yeryüzündeki insan sayısı kadar doğru vardır.

· Gorgias: Hiçbir şey yoktur, olsaydı da bilemezdik. Bilseydik de aktaramazdık.

· Karneades: Doğruya duyularla da akılla da ulaşılamaz.

Septiklerin dışında yöntem olarak şüpheciliği kullanan filozoflar da olmuştur. Şüphe

amaç olarak değil doğruya ulaşmak için araç olarak kullanılmıştır. Yöntem olarak şüpheciliği savunanlar arasında Descartes ve Gazali bulunur.

. Descartes: Şüphe etmenin dışında her şeyden şüphe edilebilir. Günlük hayatta duyuların insanları aldattığını düşünür.

. Gazali: Duyuların ve aklın insanı yanılttığını düşünür. Şüphe bataklığından Allah’ın ışığıyla çıkılabileceğini savunur. Mutlak bilginin kaynağının Allah olduğunu söyler.