Küresel Kararma

Küresel kararma, en çok yoğun nüfuslu ve sanayileşmiş bölgelerde bacalardan ve egzozlardan çıkan sülfat aerosolleri gibi partiküllerin gökyüzünde güneş ışınlarının yeryüzüne gelmesini engelleyen bir tabaka halini almasıyla meydana gelir. Oluşan bu tabaka dünya yüzeyini adeta bir kılıf gibi sarmaktadır ve güneş ışınlarının yeryüzüne inmesini engellemektedir. Bu sebeple dünya yüzeyinde yıllar geçtikçe derece derece bir azalma görülmektedir. Dağlar ile gökyüzü arasına baktığımız zaman ikisi arasında oluşan hafif renk değişimi küresel kararmanın gözle görebildiğimiz etkilerinden birisidir.

Yağmur ve kar, yeryüzünden yükselen su buharın ve moleküllerin saf halde birleşmesiyle oluşur. Küresel kararmaya sebep olan partiküller su buharının birleşerek yağışa dönüşmesini engellemesi sonucu kuraklığa neden olmaktadır. Küresel ısınmaya çare olabileceği düşünülen küresel kararmanın kuraklığı arttırdığı ortaya çıkmıştır. Kararma Çin ve Hindistan'da adeta 'kara bulut'a dönüşerek daha belirgin hale gelmiştir. İnsan faaliyeti sonucu atmosfere salınan aerosol partiküller güneş enerjisini absorbe eder ve güneş ışığını uzaya geri yansıtır. Bu kirleticiler aynı zamanda bulut oluşumu için çekirdekler teşkil ederler. Bulutları oluşturan su damlacıkları kirletici partiküller etrafında tutunurlar. Bulutun bu değişikliğe uğramış özelliklerinden dolayı bunlara kahverengi bulutlar da denilir. Kirlenme oranındaki artış atmosfere daha çok partikülün emisyonuna sebep olur ve dolayısıyla çok büyük miktarlarda küçük damlacıklardan ibaret oluşurlar. Bu küçük damlacıklar bulutları daha çok yansıtıcı duruma getirir ve gelen güneş ışınlarının daha çok geri yansımasına sebep olur. Aynı zamanda bu küçük damlacıklar yağışın azalmasına neden olurlar. Lakin partiküller nedeniyle su molekülleri bir araya gelip yağmur damlası büyüklüğü ve ağırlığına ulaşamazlar.

İnsan kaynaklı kirlilik yağış miktarını azaltarak ve tatlı su kaynakları üzerinde baskı yaratarak dünya su döngüsünü ciddi bir şekilde zayıflatabilir. Lakin su döngüsü için gerekli enerji güneşten gelmektedir. Güneş ışınları okyanusları ısıtarak atmosfere su buharı naklederler. Bu su buharları ise yağış şeklinde yeryüzüne inerler.

Küresel kararma aynı zamanda küresel ısınmada sera gazlarının etkisini kısmen maskeleyerek bir soğuma etkisi de yaratmaktadır. Kirletici partiküller nedeniyle güneş enerjisinin geri yansıması ve küresel kararmadan dolayı kuzey yarı kürenin su içeriği daha soğuk olmaktadır. Bu ise daha az evaporasyona ve daha az su damlacıklarının oluşumuna neden olmaktadır. Dolayısıyla sonuçta dünyanın bazı bölgelerinde yağış miktarında azalmaya yani kuraklığa, kuraklık ise kıtlık ve açlığa yol açmaktadır. Küresel kararma nedeniyle güneş ışığındaki azalma aynı zamanda bitkilerde fotosentezi olumsuz yönde etkileyecektir.

Kaynak:

• https://acikders.ankara.edu.tr/ ders notlarından faydalanılmıştır.