Bazı Kertenkele ve Yılanların Neden Boynuzları Vardır?

Boynuzlar sadece gergedanlar ve sığırlar için geçerli değil. Birçok yılan ve kertenkele türü, başlarını dikenli, pullu aksesuarlarla süslemiştir. Ancak sürüngenlerin nasıl yiyecek yakaladığı, boynuzların bir avantaj mı yoksa bir dezavantaj mı olduğunu belirleyebilir.

Araştırmacılar, 22 Kasım'da Biology Letters dergisinde yayımlanan bir raporda, boynuzlu kertenkele ve yılan türlerinin ezici çoğunluğunun bekleyip pusuya yattığını ve avlarını takip etmek yerine saldırdığını bildiriyorlar. Boynuzlar ve diğer çıkıntılar, genellikle hareketsiz hayvanlara kamuflaj sağlayabilir, ancak daha aktif olan sürüngenlere maliyetli olabilir; taşıyıcının varlığını avcılara ve yırtıcılara ortaya çıkarabilir.

Kertenkele ve yılanları içeren sürüngenler, başlarının üstünde, kaşlarının üzerinde ve burunlarının dışında defalarca boynuz geliştirmişlerdir. Daha önceki çalışmalar, bu süslerin farklı işlevlere sahip olabileceğini, örneğin kur yapma, savunma veya algılanmamak için vücut hatlarını bozmak gibi. Ancak Federico Banfi, Belçika'nın Antwerp Üniversitesi'nde herpetolog olan ve meslektaşları, boynuzların kamuflajın faydalarının, avlanırken çok hareketli olan hayvanlara yardımcı olup olmadığını merak etti. Eğer yardımcı olmuyorsa veya boynuzlar hayvanın hareketlerini engelliyorsa, bu, daha aktif türlerde bu çıkıntıların evrimini engelleyebilir.

Sahra Boynuzlu Engereği

Ekip, daha önce yayınlanmış veri setlerini derledi ve kertenkeleleri ve yılanları bekleyip pusuya yatan avcılar veya aktif takipçiler olarak sınıflandıran 1.939 farklı türden 175'ini boynuzlu olarak belirledi.

Takım, boynuzların varlığını veya yokluğunu ve sürüngenlerin avlanma tarzını daha önce yayınlanmış bir sürüngen evrimsel ağacına haritaladı ve çıkıntıların yaklaşık 69 kez bağımsız olarak evrimleştiğini buldu. Gerçekten de, boynuzlar bekleyip pusuya yatan avcılarda daha yaygındı. Boynuzlu sürüngenlerin 164'ü (%94), nispeten hareketsiz pusuya yatan avcılardı ve sadece 11'i (%6) aktif avcı olarak sınıflandırıldı.

Banfi, boynuzların bazı türler için bir nimet olabileceğini, ancak diğerleri için bir yük olabileceğini söylüyor. "Çok hareket etmeleri gereken hayvanlar, başlarının üzerinde büyük uzantılara sahip olmanın dezavantajlı olabilir. Bu, başlarını ve siluetlerini büyüten bir yapı, hareket ettiklerinde daha görünür olmalarına neden olabilir."

Evrim biyoloğu olan Theo Busschau, bu fikrin mantıklı olduğunu söylüyor. Busschau ve bir meslektaşı, 2022'de viperlerde farklı boynuz tiplerini habitat tercihleriyle ilişkilendiren bulguları yayımladı.

Eğer garip çıkıntılar bekleyip pusuya yatan avcılara maliyet değilse, "bu projeksiyonların popülasyon içinde uzun bir süre boyunca pasif olarak kalabilirler," diyor.

Busschau, "Zaman içinde, bu projeksiyonların, kamuflajı artırabilecek, savunma veya eş seçiminde organizmanın uygunluğunu artırabilecek boynuzlara dönüşmesi için seçilmiş olabileceğini söylüyor." Bir özelliğin evrimini incelediğimizde, faydaların yanı sıra maliyetleri de düşünmek önemlidir ve bunun organizmanın benzersiz yaşam tarzına bağlı olarak değişebilecek trade-off'lar olduğunu unutmamak önemlidir.”

Örneğin, boynuzları olan avcı türlerin birkaç istisnasında, "boynuzlara sahip olmanın faydaları, diğer aktif avlanan sürüngenler tarafından yaşanan potansiyel maliyetleri basitçe aşabilir," diyor Busschau.

Banfi, boynuzların hayvan krallığında neden ortaya çıktığını anlamak için birçok fırsat olduğunu düşünüyor. Örneğin, Cerastes cerastes adlı engerek yılanı bazen boynuzlu ve boynuzsuz yavruları karıştıran yumurtalar koyar, ve bu konuda neden belirsiz değil. Ayrıca bazı amfibilerin ve omurgasızların boynuz benzeri yapıları olduğundan, araştırmacılar beslenme stratejilerinin burada da bir faktör olup olmadığını test edebilirler.

Busschau'nun görmek istediği çalışma, hayvanların boynuzlarıyla yaptığı evrimsel trade-off'ları doğrudan test etmektir. "Şu ana kadar, sürüngenlerde boynuzların potansiyel avantajları ve maliyetleri sadece hipotezlerdir," diyor Busschau. Bu fikirleri test etmek kolay olmayabilir, diyor, ancak bu vahşi başlık giysilerinin evrimsel köklerini bulmaya araştırmacılara yardımcı olabilir.

Kaynak:

Science News - Why do some lizards and snakes have horns?